Nieżyt nosa, zwany potocznie katarem, jest dość jednoznacznie kojarzony z występowaniem bakteryjnej lub wirusowej infekcji. Niemniej jednak w niektórych przypadkach katar może być spowodowany innymi przyczynami. Jakie czynniki mogą powodować występowanie kataru?
Jakie są rodzaje kataru?
Katar jest symptomem wielu rozmaitych chorób. Jego postać – barwa i gęstość – są często wykorzystywane przez lekarzy do diagnozowania występującej choroby. Przeważnie katar jest następstwem stanu zapalnego błon śluzowych nosa i infekcji zatok przez bakterie lub wirusy. W obu przypadkach barwa zmienia się wraz z rozwojem choroby – początkowo patogeny wywołują biały katar, który z czasem ulega zmianie w zielony lub żółty. Zmiana koloru jest wynikiem wzmożenia produkcji leukocytów odpowiedzialnych za walkę z chorobotwórczymi drobnoustrojami. Co więcej, wydzielina produkowana przez bakterie i wirusy charakteryzuje się dużą gęstością.
W niektórych przypadkach w katarze mogą pojawić się mniejsze bądź większe ślady krwi. Wydzielina zabarwiona krwią może stanowić objaw niektórych chorób dróg oddechowych (np. gruźlicy) bądź następstwo podrażnienia błony śluzowej nosa np. ostrego stanu zapalnego, który skutkuje pęknięciem naczynek krwionośnych. Ponadto krew w katarze wskutek krwawienia z błony śluzowej może też stanowić rezultatów nadmiernego stosowania kropli do nosa.
U wielu osób można zaobserwować katar, który przybiera postać bezbarwnej i niezwykle wodnistej wydzieliny. Katar ten niezwykle często jest produkowany w organizmie w obfitej ilości, by nie rzec, że momentami może wręcz wylewać się z nosa. Objawami współtowarzyszącymi tej postaci kataru są nadmierne łzawienie, intensywne swędzenie nosa i oczu oraz uciążliwe kichanie. Ten problem jest wynikiem alergicznego nieżytu nosa, który często określa się mianem kataru siennego. Oddziaływanie alergenu prowadzi do nadmiernego rozszerzenia i wzrostu przepuszczalności naczyń krwionośnych znajdujących się w błonie śluzowej nosa. Uczulenie może być spowodowane przez różne czynniki m.in. roztocze kurzu domowego, pyłki roślinne, zwierzęcą sierść, określone produkty spożywcze czy leki.
Warto też wspomnieć, że katar może występować w przebiegu grzybiczego zapalenia zatok. Ciężko jednak dokładnie go opisać, bo nie przyjmuje on konkretnej formy. Część osób boryka się z problemem gęstej i śluzowej wydzieliny zatykającej drogi oddechowe, u innych katar przyjmuje postać wodnistą. Podobnie jest z kolorem – śluz może być biały, żółto-zielonkawy, a nawet i brązowy.
W jaki sposób leczyć katar?
Przede wszystkim leczenie kataru nie ma charakteru przyczynowego, a koncentruje się na przeciwdziałaniu występującym objawom. Jeżeli chodzi o farmakoterapię, to najskuteczniejszym sposobem jest stosowanie kropel zawierających ksylometazolinę. Jest to lek, którego działanie powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych w nosie, co niweluje nadmierne przekrwienie i obrzęk. Działanie to pozwala zmniejszyć ilość produkowanej wydzieliny i udrożnić zatkane drogi oddechowe. Niemniej jednak należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie kropel z ksylometazoliną może spowodować uzależnienie i tym samym upośledzić funkcjonowanie nosa.
Inną opcją są krople do nosa zawierające glikokortykosteroidy (mometazon furonianu), które są szczególnie polecane w przypadku kataru siennego czy kataru spowodowanego przez występowanie polipów.
Oprócz tego do leczenia kataru można wykorzystać:
- mentolowe sztyfty do nosa
- irygatory z solą fizjologiczną
- aerozole do nosa z wodą morską
- olejki eteryczne wykorzystywane do inhalacji
Bibliografia:
- Fornal R., et al. "Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i ednotypy oraz zasady leczenia." Alergia Astma Immunologia 2015, 20(4): 242-252.
- Grzanka A., et al. "Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacja nielaergicznych nieżytów nosa." Otolaryngologia 2010, 9(2): 45-49.
- Grad A., et al. "Rozpoznanie i leczenie alergicznego nieżytu nosa." Pediatria i Medycyna Rodzinna 2008, 3(4): 154-158.
- Eccles R., et al. "Efficacy and safety of topical cominations of ipratropium and xylometazoline for the treatment of symptoms of runny nose and nasal congestion associated with acute upper respiratory tract infection." American Journal of Rhinology 2007, 21(1): 40-45.
